التركيب اللغوي للمجاز في الخطاب الإعلامي دراسة أسلوبية إحصائية إعلان نتيجة الانتخابات الرئاسية الأميركية 2020 في موقع BBC الإخباريّ نموذجًا

المؤلفون

DOI:

https://doi.org/10.35516/hum.v52i5.7280

الكلمات المفتاحية:

التّركيب اللّغويّ للمجاز، معيار التّمكين، الأسلوبيّة الإحصائيّة العربيّة، الخطاب الإعلاميّ، التحرير.

الملخص

الأهداف: يتطلّع البحث إلى دراسة التّركيب اللّغويّ للمجاز في الخطاب الإعلاميّ، وفق المنهج الأسلوبيّ الإحصائيّ العربيّ، الذي أسّسه مصلح النّجّار في العام 1995، ويطبّقُ البحث هذا المنهج على نموذج إخباريّ دالّ، يتناول إعلان نتيجة الانتخابات الرئاسيّة الأميركيّة 2020 في موقع BBC الإخباريّ؛ بهدف الكشف عن نسقيّة التّركيب اللغويّ للمجاز، وأنماطه في لغة الخبر. ويسعى هذا البحث إلى أن يكون مساهمة، مع مجموعة من الدّراسات، والرّسائل الجامعيّة، والأطاريح، والبحوث المنجزة في سياق يتمخّض في النّتيجة عن معادلات أسلوبيّة إحصائيّة، تنطلق من خصوصيّة النّظام اللّغويّ العربيّ؛ وبالتّالي تتطلّع معًا إلى نقل الدّرس البلاغيّ إلى حالة أكثر علميّة.

المنهجيّة: يرصد البحث الصّور الواردة في الخبر المستهدف بالدّرس، ويؤطّرها، ويصنّفها، وفق معايير بلاغيّة ثلاثة، هي: معيار الصّورة الحديثة، والمعيار البيانيّ التّقليديّ، ومعيار التّمكين، الذي اقترحه النّجّار في دراساته.

النّتائج: كشَف المنهج عن المنطلق البلاغيّ الذي يسيطر على عمليّات تحرير الخبر، والأنواع البلاغيّة التي اعتُمدَت في صياغته؛ وظهر أنّ المنطلق البلاغيّ كان تقليديًّا، يعتمد على الصّور البيانيّة من تشبيه، واستعارة، ومجاز، وكناية، استنادًا إلى قدرة هذا التّصنيف البلاغيّ على تغطية النّسبة العظمى 96.1% من الصّور الواردة في العيّنة التي تمّت معالجتها.

الخلاصة: يمكن إضافة معيار بلاغيّ، يطلق عليه التّمكين، يبسّط الممارسة البلاغيّة، ويساعد غير المتخصّصين في البلاغة، في أجسام التّحرير الإعلاميّ، على تطوير أساليبهم اللّغويّة، وتيسير عمليّة تحليل الخطابات، من دون الحاجة إلى امتلاك مهارة متقدّمة في علوم البلاغة. وذلك من خلال اختصار العمليّات التي يحتاجها الإعلاميّون؛ لتحليل كلّ صورة، إلى عمليّة لغويّة عقليّة واحدة، تجيب عن سؤال: ماذا مكّن المتكلّمُ العنصرَ الفاعلَ في الصّورة المجازيّة من أن يكون، أو يتّصف بـِ، أو يفعل؟

التنزيلات

بيانات التنزيل غير متوفرة بعد.

المراجع

Bart, R. (2011). Qira'a Jadida Lilbalagha Alqadima. Alqahira: Ruya Lilnashr Wattawzi.

Jawad, E. (1998). Allugha al'ielamyya. (1st ed.). 'Irbid: Manshurat Dar Alhilal Littarjama.

Abu Arrub, B. (2024). Binyat Attarkeeb Allughawy Lilmajaz Fi Alkhitab Al'ielamy:Drasa 'Uslubyya 'Ihsayya Li'Akhbar Alaintikhabat Arri'asiyya Al'amyrkyya 2020 Min KHilal Mawqi'ay BBC Wa RT Al'ikhbaryayn, 'Utruhat dukturah, Aljamiea Alhashimyya, Al'urdun.

Rizq Allah, N. (1984). Dirasat Mnhjyya Fi Tahlil Annsws. (1st ed.). Bayrut: Almusasa Aljameyya Liddirasat Wannashr.

Aba Zayd, W. (2019). Attrkyb Alughawy lisswra Ashsheryya Fi SHier Saleem Barakat: Dirasat 'Uslubyya 'Ihsayya, Risalat Majistir, Aljamiea Alhashimyya, Al'urdun.

Aba Zayd, W. (2020). Attasees Li'Uslubyya 'Ihsayya Arabiyya. Majalat 'Uslubyyat, 1(2).

Assaamirrayi, M. (1974). Almajaz Fi Albalagha Alarabyya. (1st ed.). Hama: Dar Aldawa

Saeid, 'I. (2006). Aliastishraq: Almafahim Alghrbyya Lshsharq. (1st ed.). Alqahira: Ruya Linnashir Wattawzye.

Assyyd, Sh. (1986). Alettijah Aalaslwby Fi Annaqd Aladaby. Alqahira: Dar Alfikr Alarby.

Sharaf, E. (1980). Almadkhal I'la wasa'il Al'iielam. (1st ed.). Alqahira: Dar Alkitaab almsry.

Shuman, M. (2007). Tahlil Alkhitab Al'ielamy: 'Utur Nzaryya Wa Namadhij Tatbyqyya. (1st ed.). Alqahira: Addar Almsryya Alubnanyya.

Eadman, E. (2011). Dirasat Fi Albalagha Alearabyya Wannaqd Al'adabii Almuasir. 'Irbid: EAlim Alkitab Alhadith.

Eazzam, M. (2003). Tahlil Alkhitab Aladby Ala Daw' Almanahij Annaqdyya Alhadetha: Dirasat Fi Naqd Annaqd. Dimashq: Manshurat Ettihad Alkitab Alarabi.

Easfur, J. (1992). Assura Alfanniyya Fi Atturath Alnaqdii walbalaghii End Alarab. (3rd ed.). Bayrut: Almarkaz Althaqafi Alarabi.

Ghanim, R. (2019). Albalagha Aljadida Fi SHier Saeid EAqil "Dirasa Tatbyqiyya Min Aleam 1950-1973M". Master’s thesis, Aljamiea Alhashimyya, Al'urdun.

Fahmi, M. (2007). Madkhal 'Ila Eilm Allugha: Almajalat Wa Alittijahat. (4th ed.). Alqahira: Addar Almasryya Assaeudyya.

Firklaw, 'I. F. (2016). Tahlil Alkhitab Assiyasy: Muqarabat Li Tullab Addirasat Almutaqddima Wa Aleulya. (1st ed.). Dimashq: Dar Alfarqad.

Kamal, M. (2012). Al'iielam Adduwali Wa Array Alam addieaya Assiyasiyya, 'Asaleeb Al'iiqna'a, Addieayat Arramadyya. (1st ed.). Bayrut: Dar Almanhal Allibnani.

Almahruq, E. (2019). Asswra Ashsheryya Fi Dywan sfiyy Addyn Alhlly Wa Ibn Nabata Almsry: Dirasa 'Ihsayya Littrkyb Allughawy'Utruhat. PhD thesis, Aljamiea Alhashimyya, Al'urdun.

Muhammd, W. (1990). Assura Ashiryya Fi Alkhitab Albalaghy Wa Annaqdy. (1st ed.). Bayrut: Almarkaz Aththaqafy Alaraby.

Marsali, 'A. (2021). 'Asaleeb Tahleel Alkhitab Fi 'Abhath Al'ielam Walitttisal: Qadaya Manhajyya. Almjalla Aljazayryya Li Alittisal, 2(21), 309- 340.

Masluh, S. (1992). Al'uslub Dirasat Lughawiyat 'Ihsayyat. (3rd ed.). Alqahira: Alam Alkitab.

Masluh, S. (1993). Fi Annas Al'adabi: Dirasa 'Uslubiyya 'Ihsayya. (1st ed.). Alqahira: EAyn Liddirasat Wa Albuhuth Al'insanyya Walaijtimaeia.

Annajjar, M. (2000). Asswra Ashsheryya Fi SHier Attafeyla Alaraby: Dirasat Fi SHier Assayyab Wa Hawy, Wa Darwish, 'Utruhat Dukturah Dawla, Aljamiea Alllubnanyya, lubnan.

Annajjar, M. (2007). Attarkyyb Allughawy Lisswra Ashsheryya EAnd Mahmoud Darwish: Muqtarib Aslwby Wa Mashrue Li Balagha Jadida. (1st ed.). Amman: Wizarat Aththaqafa.

Annajjar, M., & Aba zida. W. (2020). Dirasat 'Uslubyya 'Ihsayya Littarkeeb Allughawy Lisswra Ashsheryya Fi Qasidat Annathir, Nas "'Intiqam " Lisaleem Barakat Namwdhjan. Majallat Allughat Alwazefiya, Jamieat Hasiba Bin Buali, 7(1), 49-70.

Annajjar, M., & Ghanim, R. (2021). Attarkeeb Allughawy Lisswra Ashsheryya Fi SHier Saeid EAqil: Nas "Farasha Farashtan" Min Majmuea "'Ajras Alyasmin" Namwdhjan. Almutamar Adduwli Lillugha Alarabiyya Wa Adabuha Wa Talemiha, 2021 jamieat Malanj Alhukumiyya, 'Iindunisya.

Website:

BBC News Website (2022). Retrieved from

https://www.bbc.com/arabic/world-54798198

التنزيلات

منشور

2025-05-01

كيفية الاقتباس

Najjar, M. A., & Abu Alrub, B. B. (2025). التركيب اللغوي للمجاز في الخطاب الإعلامي دراسة أسلوبية إحصائية إعلان نتيجة الانتخابات الرئاسية الأميركية 2020 في موقع BBC الإخباريّ نموذجًا. دراسات: العلوم الإنسانية والاجتماعية, 52(5), 7280. https://doi.org/10.35516/hum.v52i5.7280

إصدار

القسم

اللغة العربية وآدابها
##plugins.generic.dates.received## 2024-03-27
##plugins.generic.dates.accepted## 2024-06-12
##plugins.generic.dates.published## 2025-05-01