الإدارة العمومية وتطور القانون الإداري: من منطق المؤسسة إلى منطق المنظمة

المؤلفون

DOI:

https://doi.org/10.35516/Law.2025.11412

الكلمات المفتاحية:

القانون الإداري، الإدارة العمومية، التدبير العمومي الجديد، المشروعية، الفعالية، المراقبة القضائية، دولة القانون

الملخص

الأهداف: تتناول هذه الدراسة تحوّل الإدارة العامة والقانون الإداري من منطق مؤسسي إلى منطق تنظيمي استجابةً للعولمة، وانتشار القيم الاقتصادية الليبرالية. وتهدف إلى تحليل كيفية تأثير هذا التحوّل الذي تقوده إدارة القطاع العام الجديدة، على الأطر التقليدية للقانون الإداري، لا سيما في الدول التي تتمتع بأنظمة قانون إداري، وقضاء إداري متميز.

المنهجية: تم اعتماد منهج مفاهيمي ومقارن لدراسة العلاقة المتطورة بين القانون الإداري والإدارة العامة. وقد جرى مراجعة الأدبيات ذات الصلة والأطر القانونية لتقييم مدى تأثير المبادئ الإدارية على الإصلاحات الإدارية، وكيف أعادت تشكيل أدوار الشرعية، وحدود القطاعين العام والخاص، والرقابة القضائية.

النتائج: تكشف النتائج أن التطبيق التقليدي للقانون الإداري—القائم على مبدأ الشرعية—أصبح يتكيّف أو يُستبدل تدريجياً بنماذج إدارية تركّز على المرونة والكفاءة والربحية. وقد أعادت العديد من الدول هيكلة قطاعاتها العامة، وفقاً لمبادئ إدارة القطاع العام الجديدة، مما أدى إلى تغييرات كبيرة في ممارسات الإدارة العامة، وآليات الرقابة القضائية في إطار القضاء الإداري.

الخلاصة: يواجه القانون الإداري اليوم تحدي التوفيق بين العقلانية الإدارية والمبادئ القانونية الأساسية. إن التحوّل من المنطق المؤسسي إلى المنطق التنظيمي له آثار عميقة على الحوكمة، خاصة في الأنظمة القانونية التي تحتفظ بقضاء إداري وقوانين إدارية مستقلة. ويتطلب التكامل الفعّال لهذه النماذج الإدارية توازناً دقيقاً للحفاظ على المصلحة العامة والمسؤولية القانونية.

التنزيلات

بيانات التنزيل غير متوفرة بعد.

المراجع

Alba, C. R. (1995). L’administration publique espagnole: réforme ou modernisation? Revue française d'administration ‎publique, 75(1), 387-399.‎

Caillosse, J. (1989). L'administration française doit-elle s' évader du droit administratif pour relever le défi de l'efficience? ‎Politiques et management public, 7(2), 163-182.‎

Caillosse, J. (1999). Le droit administratif contre la performance publique? Actualité juridique Droit administratif(03), ‎‎195.‎

Caillosse, J. (2000). Le droit administratif français saisi par la concurrence? Actualité juridique Droit administratif(02), ‎‎99.‎

Caillosse, J. (2015). L'État du droit administratif. LGDJ.‎

Cass, R. A. (2022). Delegation and the Administrative State: First Steps towards Fixing Our Rule of Law Paradox. NYUJL ‎& Liberty, 16, 451.‎

CAUCHARD, M.-P. (2014). La crise du droit administratif: entre discontinuité et continuité. La (dis) continuité en droit, ‎Presses de l’Université de Toulouse, Toulouse, 123.‎

Chevallier, J., & Lochak, D. (1982). Rationalité juridique et rationalité managériale dans l’administration française. Revue ‎française d'administration publique, 24(1), 53-94.‎

Côté, N., Bélanger, L., & Jacques, J. (1994). La dimension humaine des organisations. G. Morin.‎

d'Almeida-Topor, H. (2013). Indications bibliographiques. Collection U, 377-392.‎

De Laubadère, A., Venezia, J.-C., & Gaudemet, Y. (1980). Traité de droit administratif (Vol. 1). Librairie générale de droit ‎et de jurisprudence.‎

Deumier, P. (2009). La réception du droit souple par l'ordre juridique. Le droit souple: journées nationales, tome XIII, ‎Boulogne-sur-Mer, mars 2008, 113-139.‎

Emeric, N. (2017). Droit souple+ droit fluide= droit liquide. Réflexion sur les mutations de la normativité juridique à l’ère ‎des flux. Revue interdisciplinaire d'études juridiques, 79(2), 5-38.‎

Flückiger, A. (2001). Le droit administratif en mutation: l'émergence d'un principe d'efficacité.‎

Gaudemet, Y. (1995). Le juge administratif, futur administrateur? Le juge administratif à l’aube du xxi e siècle, 179.‎

Halligan, J. (2016). NPM in Anglo-Saxon countries. In The Ashgate research companion to new public management (pp. ‎‎83-96). Routledge.‎

Millard, E. (1995). Hauriou and the Theorie de l'Institution. -31 Droit et Societe, 30, 381.‎

Mockle, D. (2016). Les approches critiques du droit administratif. Les Cahiers de droit, 57(3), 497-526.‎

Pasare, D. I. Executarea din Oficiu a Actelor Administrative. Repere Doctrinare si Jurisprudentiale Franceze si Comunitare ‎in Materie. Scurte Consideratii Referitoare la Sistemul Juridic Romanesc. Revista de Drept Public.‎

Rivero, J. (1955). Jurisprudence et doctrine dans l’élaboration du droit administratif. Études et documents du Conseil ‎d’État, 9, 27-36.‎

Rocher, G. (2011). Introduction à la sociologie générale. Éditions Hurtubise.‎

Rouban, L., & Ziller, J. (1995). De la modernisation de l’administration à la réforme de l’Etat. Revue française ‎d'administration publique, 75(1), 345-354.‎

Rousset, M., & Rousset, O. (2004). Droit administratif, Tome I: l’action administrative. In: Grenoble: Presses ‎Universitaires de Grenoble.‎

Roux, C. (2021). Théorie du bilan: 50 ans à l’est d’Eden, Dr. adm., 2021, n° 7, Focus, alerte 97. Droit administratif.‎

Scott, R. J., Donadelli, F., & Merton, E. R. (2023). Administrative philosophies in the discourse and decisions of the New ‎Zealand public service: is post-New Public Management still a myth? International Review of Administrative Sciences, ‎‎89(4), 941-957.‎

Thoenig, J. C. (2005). Territorial administration and political control: Decentralization in France. Public administration, ‎‎83(3), 685-708.‎

Universalis, E., Aubry, A., & Bersani, J. (1992). Encyclopaedia universalis. Encyclopaedia universalis.‎

Williams, B. (2024). The ‘New Right’and its legacy for British conservatism. Journal of Political Ideologies, 29(1), 121-‎‎144.‎

Wright, V. (1995). Le cas britannique: le démantèlement de l’administration traditionnelle. Revue française ‎d'administration publique, 75(1), 355-365.‎

Węgliński, C. (2022). Maurice Hauriou’s Theory of the Institution: Legal Institutionalism and the Science of the State. ‎Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej, 32(3), 88-102.‎

التنزيلات

منشور

2025-07-03

كيفية الاقتباس

Erraou, M. (2025). الإدارة العمومية وتطور القانون الإداري: من منطق المؤسسة إلى منطق المنظمة. دراسات: علوم الشريعة و القانون, 53(1), 11412. https://doi.org/10.35516/Law.2025.11412

إصدار

القسم

قانون
##plugins.generic.dates.received## 2025-04-14
##plugins.generic.dates.accepted## 2025-05-29
##plugins.generic.dates.published## 2025-07-03